Artikel uit Men's Health 2024

Auteur Bregtje Knaap, Foto’s Stef Nagel.

Diepe passie

James ter Beek (1960) en George Sirag (1962) delen een diepe passie voor martial arts en Bruce Lee. In Amerika leerden ze het Jeet Kune Do van niemand minder dan Ted Wong, Bruce Lee’s beste vriend en trainingspartner. De kennis en ervaring die ze daar opdeden, dragen ze nu over aan hun eigen leerlingen.

Vertel, vanwaar jullie interesse in Bruce Lee en Jeet Kune Do?

James: ‘In mijn jeugd groeide ik op met veel Chinese vrienden. Via hen hoorde ik over Bruce Lee en Chinese vechtkunst. Dat interesseerde me. Helaas waren er in die tijd geen mogelijkheden om Jeet Kune Do te leren. Ik ging op judo en taekwondo. Op een dag zag ik een advertentie van Ving Tsun. Ik wist dat Bruce Lee ook in deze vorm van traditionele Chinese vechtkunst geschoold was, dus ik besloot het te gaan doen. George haakte al snel aan.’

George: ‘Dat was in 1978. We leerden elkaar kennen op de verjaardag van een gezamenlijke vriend. We waren rond een jaar of 16. Ik deed op dat moment ook taekwondo en uiteraard kwam het gesprek al snel op Bruce Lee. Nou ja, Bruce Lee en Ving Tsun, de link was snel gelegd.

Waarin is het Jeet Kune Do van Bruce Lee anders dan Ving Tsun?

James: ‘Ving Tsun is een vorm van Chinese Kung Fu en draait om korte, snelle bewegingen. Bruce Lee noemde zijn leer Jeet Kune Do, de weg van de onderscheppende vuist. Jeet Kune Do rust op drie pijlers: Ving Tsun (vanwege de basisprincipes, het middellijn-principe en de zogenaamde vier hoeken), boksen (vanwege de wetenschappelijke principes achter de stoten) en schermen (vanwege het voetenwerk, de strategie en de tactiek). Momenteel zijn er twee stromingen binnen Jeet Kune Do: Pre 73 Jeet Kune Do/ original Jeet Kune Do, ofwel de leer zoals Bruce die oorspronkelijk bedacht heeft en de Concepts-methode, die door latere volgelingen ontwikkeld is en een commerciële vlucht heeft genomen. In de Concepts-methode zijn technieken overgenomen uit andere martial arts systemen, bijvoorbeeld uit het Indonesische Pencak Silat, Muay Thai, Savate en het Filippijns stokvechten .’

George: ‘James en ik beoefenen de Pre 73 methode, om zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke leer van Bruce te blijven.’

James: ‘Bruce was een visionair die zijn tijd ver vooruit was. Hij geloofde niet in systemen, in een leer of een school. Hij dacht in mechanica. Zijn uitgangspunt was: hoe kun je als mens met twee armen en twee benen die twee armen en benen zo effectief mogelijk gebruiken en optimaal bewegen?’

Jullie gingen dus samen trainen, en toen?

George: ‘We begonnen met een groepje van vier vrienden bij mij thuis in de kelder.’

James: ‘In de zomer gingen we naar buiten, het park in. Er haakten steeds meer vrienden en vrienden van vrienden aan.’

George: ‘De kelder werd al snel te krap, dus huurden we in de wintermaanden een zaaltje.’

James: ‘We begonnen al snel met lesgeven. Aanvankelijk in Ving Tsun, later dus ook in Jeet Kune Do. Beide stijlen onderrichten we tot op de dag van vandaag.’

Jullie leerden Jeet Kune Do van Ted Wong, de beste vriend en sparringpartner van Bruce Lee.

James: ‘Via Richard Torres, een vriend van ons in New York, kwamen we in 1993 in contact met Ted Wong. Hij was niet alleen de beste vriend van Bruce, maar ook zijn beste leerling. Hij woonde praktisch bij Bruce Lee in huis en stelde Bruce hierdoor in de gelegenheid om met talloze technieken te experimenteren. Veel innovaties die Bruce Lee gebruikte voor het Jeet Kune Do kwamen direct voort uit de trainingssessies met Wong. Wie Ted Wong bezig zag op een seminar snapte direct waarom juist hij werd gekozen als sparringpartner door Bruce Lee: ze hadden ongeveer dezelfde lengte, hetzelfde gewicht, waren even lenig en spraken dezelfde taal (Chinees).

We haalden hem in 1995 naar Nederland voor een seminar. Dat was heel bijzonder en de opkomst was groot. Er namen ruim 100 man deel. In de periode dat Ted in Nederland was, trainden we samen met hem. Omdat we al een stevige basis in Ving Tsun hadden, sloot dat naadloos aan op zijn Jeet Kune Do van Bruce. Vanaf dat moment gingen we jaarlijks naar Amerika om met onze vriend Richard en Ted Wong te trainen. Jaarlijks werden er ook seminars in Amerika georganiseerd door de Jeet Kune Do Nucleus, een organisatie die bestond uit de leerlingen van Bruce Lee en die hebben we allemaal bijgewoond’

George: ‘In 2004 zijn we zelfs door Ted Wong gecertificeerd. We hadden net bij mij thuis getraind en hij zei out of the blue: ik heb wat voor jullie. Toen gaf hij ons een certificaat. Een grote verrassing, en echt een enorme eer.’

James: ‘Daar waren we namelijk helemaal niet op uit. We trainden puur met hem om uit eerste hand zoveel mogelijk te kunnen leren. Het ging ons om zijn kennis. Ted wist ongelofelijk veel, al wist hij niet wat hij wist en moest je de dingen echt uit hem trekken. Hij was een ontzettend bescheiden man, heel humble. Net als Bruce Lee was hij iemand die niet graag lesgaf. Bruce wilde alleen met je trainen als je hem zelf ook wat te bieden had en een sparringpartner voor hem kon zijn, omdat hij zichzelf voortdurend wilde verbeteren. Alles wat Ted van Bruce heeft geleerd, was vooral door hem te observeren.’

George: ‘We wisten wel dat Ted leerlingen certificeerde, en dat mensen er ook op gebrand waren om zo’n certificaat van hem te ontvangen. Maar op het moment dat je hem daarom vroeg, stond je direct achteraan in de rij.’

James: ‘Uiteindelijk heeft Ted slechts een handjevol leerlingen gecertifieerd. Eén in Hongkong, een paar in Amerika, twee in Japan en vier in Europa. Het was de uitdrukkelijke wens van Bruce dat zijn leer niet commercieel gebruikt zou worden. Ted heeft die wens altijd gerespecteerd en zijn kennis low profile doorgegeven aan een select gezelschap.’

George: ‘We zijn er trots op dat we op deze manier deel uit mogen maken van de legacy van Bruce Lee. Het is vrij uniek.’

Jullie geven de leer op jullie beurt ook low profile en op kleine schaal door.

James: ‘Klopt. In al die jaren dat we nu Jeet Kune Do onderrichten, hebben we vier mensen gecertifieerd van wie we weten dat het werk bij hen in goede handen is en via hen zal blijven voortbestaan.’

George: ‘Je hoeft bij ons geen examen of zo te doen – we kijken vooral naar de persoon, iemands karakter en inzet. Voor onze leerlingen hebben we nu wel een level-systeem bedacht, met certificaten die je na een x aantal jaar trainen kunt behalen. Dat is leuk en geeft motivatie. Maar een echte level 1 bereik je pas na jaren van trainen.’

Leggen jullie ook dingen op schrift vast? Jij hebt immers een achtergrond als bibliothecaris, James.

James: ‘Daar zijn we zeker mee bezig. Bruce Lee liet zelf een berg aantekeningen achter toen hij overleed. Wat niet veel mensen weten is dat hij een bibliotheek van zo’n 2500 boeken had, die hij stuk voor stuk had gelezen. Veel boeken over boksen en schermen, maar ook over psychologie, kinesiologie, fitness, metafysica – allerlei onderwerpen. Hij maakte aantekeningen van alles wat hij las. Die zijn na zijn overlijden in boekvorm uitgegeven als de Tao van Jeet Kune Do (1975). Dat is inmiddels in 14 talen vertaald en het bestverkochte vechtsportboek ter wereld (James bezorgde de Nederlandse vertaling in 2011, red.). Vorig jaar verscheen Ving Tsun Kung Fu; The Entire Combat System Explained (https://www.vtkf.nl/vingtsunbook), dat ik samen met Gert-Jan Ketelaar heb geschreven. Dit boek wordt inmiddels beschouwd als het standaardwerk op het gebied van Ving Tsun. Daar zijn we enorm trots op!

George: ‘In ’96 vormde een aantal voormalige leerlingen van Bruce Lee samen met zijn vrouw Linda en dochter Shannon de Jeet Kune Do Nucleus, om zijn oorspronkelijke leer voort te laten bestaan en als tegenhanger van de Concepts-methode. Ze organiseerden jaarlijks seminars en trainingen in Amerika. Daar waren wij vanaf het begin ook onderdeel van. We hebben in 2001 zelfs het laatste internationale seminar van de Nucleus mogen hosten in Noordwijkerhout.’

James: ‘Dat is inmiddels alweer een tijd geleden. Van de eerste generatie leerlingen van Bruce Lee zijn er nu nog maar twee over, alle anderen zijn overleden. De nieuwe generatie komt vooral uit de Concepts-hoek.’

Wat heeft jullie liefde voor Bruce Lee en Jeet Kune Do jullie gebracht?

George: ‘Ik vind het supergaaf en heel bijzonder dat wij al die mensen die dichtbij Bruce hebben gestaan hebben leren kennen. Zijn vrouw Linda, zijn dochter Shannon. Dat we hebben kunnen trainen met zijn trainingsmaatjes. Als ik daarover nadenk, krijg ik nog steeds kippenvel. Dat is echt uniek.’

James: ‘Bruce Lee heeft vanaf mijn twaalfde een diepe impact op mijn hele leven gehad. Ik ben opgegroeid zonder vader. Bruce werd mijn rolmodel, ondanks dat hij als mens natuurlijk ook zijn beperkingen had. Door het lezen van zijn boeken en boeken over zijn leven, leerde ik begrijpen dat als je iets wilt en ervoor gaat, dat het dan ook mogelijk is. Dat heeft Bruce als geen ander laten zien. Veel van het goede in mijn leven heb ik aan hem te danken. Zonder Bruce Lee zouden George en ik niet op avontuur zijn gegaan. Ik heb mijn vrouw leren kennen toen ik werkte aan de Duitse vertaling van de Tao Of Jeet Kune Do. Zo zijn er tientallen mensen die ik heb leren kennen doordat ik me verdiept heb in Bruce Lee en zijn gedachtengoed, en daarin ben ik vast niet de enige. Niet voor niets stond Bruce ooit in de lijst van Time Magazine’s Most Influential People of All Time, naast JFK en Marilyn Monroe.’

Wat kan Bruce Lee de huidige generatie jongeren brengen?

James: ‘Het verlangen om jezelf als mens te blijven ontwikkelen. Bruce Lee is een voorbeeld van iemand die de dingen waarvan hij dacht dat ze mogelijk waren voor zichzelf ook mogelijk maakte. Door dicht bij zichzelf te blijven en niet achter anderen aan te lopen. Hij was een selfmade man, die al zijn mentale en fysieke beperkingen heeft weten te overwinnen en zich uit een underdogpositie heeft weten te vechten.’

George: ‘Mensen kennen Bruce Lee vooral als acteur uit zijn vechtfilms. Maar hij gebruikte zijn films om zijn vechtkunst te verspreiden, niet andersom. Het mooie aan Jeet Kune Do vind ik dat het je een bepaalde discipline bij kan brengen, maar ook zelfvertrouwen. Je hoeft absoluut geen vechtersbaas te zijn, maar als je weet dat je in staat bent om jezelf in bepaalde situaties te verdedigen, dan geeft dat je een basis van vertrouwen. We zien mensen die bij ons komen trainen veranderen van schuchter naar zelfverzekerd. Dat is mooi om te zien.’

Be Water!